Όλα για το πιθανό τσουνάμι στην Ελλάδα (βίντεο)

Ο Δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος, σεισμολόγος-ερευνητής και επιστημονικός συνεργάτης της UNESCO, μιλά για ποιες περιοχές της χώρας κινδυνεύουν περισσότερο από τσουνάμι και ποιοι πρέπει να εκκενωθούν άμεσα και πότε.

Γεράσιμος Παπαδόπουλος παραχώρησε εκτενή συνέντευξη στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η οποία πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο του συνεδρίου για τις νέες τεχνολογίες στην πολιτική προστασία «Ασφαλής Θεσσαλονίκη 2022». Όπως γράφει CNN Greeceσεισμολόγος-ερευνητής είπε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να είναι έτοιμη σε περίπτωση που χτυπήσει τσουνάμι τις ακτές της χώρας και χαρακτήρισε «κόκκινες» ζώνες και περιέγραψε περιπτώσεις που οι πολίτες δεν πρέπει να περιμένουν το «112», αλλά να φύγουν αμέσως.

Υψηλή σεισμικότητα στην Ελλάδα

Οι μεσογειακές χώρες συνεργάζονται στενά και προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο ενός ισχυρού σεισμού που θα μπορούσε να προκαλέσει τσουνάμι που θα πλήξει τις παράκτιες περιοχές τους. Το πιθανότερο είναι να ξεκινήσει από την Ελλάδα, που έχει την υψηλότερη σεισμική δραστηριότητα στη Μεσόγειο, κατά μήκος της περίφημης Ελληνικό τόξο. Ξεκινά από τα Επτάνησα, διασχίζει τον βυθό του Νοτίου Ιονίου έξω από την Πελοπόννησο και περνώντας νότια της Κρήτης καταλήγει στη Ρόδο. Μετά από έναν ισχυρό υποθαλάσσιο ή παράκτιο σεισμό, η πιθανότητα τσουνάμι είναι πολύ υψηλή.

Επί του παρόντος, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, χάρη στη συμμετοχή της Ελλάδας στη Διακυβερνητική Ομάδα Συντονισμού της UNESCO, έχουν αναπτυχθεί και τυποποιηθεί πρωτόκολλα, εξετάζονται άμεσες δράσεις, πραγματοποιούνται ασκήσεις ετοιμότητας και δραστηριότητες εκπαίδευσης πολιτών.

Όπως εξήγησε ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, στις 30 Οκτωβρίου 2020, στον σεισμό των επτά Ρίχτερ στη Σάμο, για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενεργοποιήθηκε η Υπηρεσία Επικοινωνιών Έκτακτης Ανάγκης (ειδοποιεί τους πολίτες καλώντας στο 112). Σήμερα, το εθνικό κέντρο παρακολούθησης και προειδοποίησης για τσουνάμι κινητοποιείται βάσει αυστηρού πρωτοκόλλου. Προβλέπει συγκεκριμένες ενέργειες μέσα σε ένα διάστημα δέκα λεπτών από τη στιγμή της καταγραφής της σεισμικής δόνησης.

«Κόκκινες» περιοχές

Για τις ελληνικές ακτές με τον μεγαλύτερο κίνδυνο τσουνάμι, ο σεισμολόγος λέει:

«Στη Μεσόγειο, έχουμε την υψηλότερη σεισμικότητα κατά μήκος του Ελληνικού Τόξου, το οποίο είναι επίσης κάτω από το νερό, οπότε είναι αυτονόητο, και είναι επίσης γνωστό από επιστημονικά δεδομένα, ότι εδώ έχουμε τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τσουνάμι. Εξαπλώνεται πολύ γρήγορα, δεν «σβήνει» εύκολα και απειλεί παράκτιες περιοχές σε μεγάλες αποστάσεις, αυτή είναι η ιδιαιτερότητα του φαινομένου. Μετά έχουμε μια άλλη περιοχή πολύ υψηλού κινδύνου, τον Κορινθιακό κόλπο, έχει επίσης πολύ υψηλή σεισμικότητα, αλλά με τη διαφορά ότι είναι κλειστός κόλπος και δεν μπορεί να επιτρέψει ούτε μεγάλα τσουνάμι να βγουν και να απειλήσουν άλλες περιοχές. Δηλαδή θα έχουμε μικρότερο κίνδυνο σε περιοχές όπως τα Δωδεκάνησα και γενικότερα το ανατολικό Αιγαίο, Λέσβος, Χίος».

Ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος θεωρεί λιγότερο πιθανό το τσουνάμι, που θα ξεκινήσει από άλλες χώρες της Μεσογείου, να φτάσει και στην Ελλάδα. Αντίθετα, άλλα κράτη, όπως η Ιταλία και το Ισραήλ, προετοιμάζονται συστηματικά για ένα τσουνάμι που μπορεί να ξεκινήσει από το ελληνικό τόξο. Σημειώνει:

«Είμαστε ελάχιστα απειλούμενοι από γειτονικές χώρες, όπως η Ιταλία. Δεν υπάρχουν στοιχεία για ισχυρό σεισμό που προκάλεσε τσουνάμι που ήρθε από εκεί σε εμάς. Η σεισμικότητά τους δεν είναι τόσο υψηλή όσο η δική μας, και όμως στα σενάρια μας λαμβάνουμε υπόψη αυτή την πιθανότητα. Στην Ιταλία όμως φοβούνται πολύ το τσουνάμι που μπορεί να ξεκινήσει από την Ελλάδα και έχουν κάνει μεγάλη έρευνα για αυτό το θέμα. Όπως και οι Ισραηλινοί. Κάναμε κοινές ασκήσεις με τους Ισραηλινούς, φοβούνται πολύ το τσουνάμι που μπορεί να δημιουργηθεί, για παράδειγμα, κατά μήκος της Κρήτης ή της Ρόδου και σε 45 λεπτά, σε μία ώρα το πολύ, θα φτάσουν στο Ισραήλ».

Ποια είναι η προετοιμασία για ένα τσουνάμι

Μπορούμε να είμαστε προετοιμασμένοι για την πιθανή εμφάνιση τσουνάμι μετά από έναν ισχυρό υποθαλάσσιο ή παράκτιο σεισμό; Στην ερώτηση αυτή ο κ. Παπαδόπουλος απάντησε με σιγουριά: «Φυσικά και μπορούμε». Σημείωσε ότι ο σεισμός και το τσουνάμι του 2004 στον Ινδικό Ωκεανό και οι τεράστιες απώλειες ζωών και οι καταστροφές σε 14 χώρες της Μεσογείου επηρέασαν. Αυτός εξήγησε:

«Σε ό,τι αφορά το τσουνάμι, κάναμε πολύ σημαντικά βήματα ακριβώς επειδή υπήρχε αίτημα για συνεργασία μεταξύ των κρατών. Υστερούμε, παρά τις προόδους στα τεχνολογικά συστήματα, στη διαλειτουργικότητα, δηλαδή στο πώς συνεργάζονται οι υπηρεσίες. Το τσουνάμι δεν έχει σύνορα. Στη Μεσόγειο, ένα μεγάλο τσουνάμι θα μπορούσε να χτυπήσει 10-15 χώρες. Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους. Συχνά βρίσκονται σε πόλεμο ή δεν έχουν καλές σχέσεις, μερικές φορές έχουν διαφορετικά τεχνολογικά και πολιτιστικά επίπεδα, οπότε χρειαζόμασταν έναν καταλύτη για να φέρουμε τις χώρες κοντά, και αυτό ήταν η UNESCO».

Σήμερα, οι πάροχοι υπηρεσιών τσουνάμι (TSP) της ICG/NEAMTWS λαμβάνουν τεχνική υποστήριξη από πέντε εθνικά κέντρα: Γαλλία, Πορτογαλία, Ιταλία, Τουρκία και Ελλάδα. Το κύριο καθήκον είναι να διασφαλιστεί η γρήγορη και αξιόπιστη μετάδοση των προειδοποιήσεων για τσουνάμι, τις οποίες, σύμφωνα με τα πρωτόκολλα που συμφωνήθηκαν από την UNESCO, τα κέντρα αυτά αποστέλλουν ταυτόχρονα με τρεις τρόπους – e-mail, φαξ και GTS. Μετά από αυτό, οι υπηρεσίες πολιτικής προστασίας πρέπει να χρησιμοποιούν εξίσου αξιόπιστα συστήματα για τη διάδοση του μηνύματος. Ο σεισμολόγος-ερευνητής λέει:

«Μόλις υπάρξει υποψία ότι ένας σεισμός έχει προκαλέσει τσουνάμι, δηλαδή με μέγεθος άνω των 6 βαθμών, υποβρύχια και επιφανειακά, οργανώνεται αμέσως προειδοποιητικό μήνυμα για τσουνάμι. Τα αστεροσκοπεία της Αθήνας, της Ρώμης και άλλων στέλνουν μήνυμα στην πολιτική άμυνα της χώρας τους μέσα σε 8-10 λεπτά και η πολιτική άμυνα παρακολουθεί πώς φτάνει στις απειλούμενες περιοχές. Για πολλά χρόνια υπάρχει σύγχυση σχετικά με αυτό το ερώτημα, δηλαδή τι μπορούμε να κάνουμε πρακτικά, δεδομένου ότι ειδικά εδώ στη Μεσόγειο, ο χρόνος απόκρισης για την προστασία του πληθυσμού στο σύνολό του είναι πολύ περιορισμένος, συχνά μόνο λίγα λεπτά».

Ο επιστήμονας σημείωσε ότι τον Φεβρουάριο του 2020, όταν κλήθηκε να συζητήσει στην αρμόδια επιτροπή της βουλής νέο νόμο για την πολιτική προστασία (που ψηφίστηκε και ισχύει τώρα), έθεσε θέμα προετοιμασίας της Ελλάδας για ενδεχόμενο τσουνάμι. Στην ομιλία του στη συνέχεια είπε: «Προσέξτε αυτό, θα το χρειαστεί η χώρα κάποτε. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι». Και μόλις λίγους μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 2020, στον μεγάλο σεισμό της Σάμου, «για πρώτη φορά όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά γενικότερα στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο χρησιμοποιήθηκε το 112». Ο σεισμολόγος σημειώνει:

«Θεωρώ ότι αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα, παρά τις παρατηρούμενες ελλείψεις. Εμείς οι Έλληνες ήμασταν οι πρωτοπόροι σε αυτό, είμαι βέβαιος ότι υπάρχει τρόπος να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο το σύστημα, ώστε η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος που μας επιτρέπει να στέλνουμε ειδοποιήσεις εντός 10 λεπτών είναι τώρα ακόμη καλύτερη από επιχειρησιακή άποψη. Όταν οι πολίτες δεν πρέπει να περιμένουν το 112 και απαιτείται άμεση εκκένωση».

Στις παραθαλάσσιες περιοχές, όσοι αισθάνονται σεισμό, θα πρέπει να φύγουν αμέσως χωρίς να περιμένουν καμία πληροφορία και ως εκ τούτου να είναι προετοιμασμένοι να το κάνουν μέσω εκπαιδευτικών δράσεων σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Εξηγεί:

«Η πιο δύσκολη περίπτωση, κατά κανόνα, αφορά παράκτιες περιοχές, που βρίσκονται πιο κοντά στην πηγή του σεισμού που προκάλεσε το τσουνάμι. Το είδαμε στη Σάμο το 2020. Στη βόρεια Σάμο το πρώτο κύμα έφτασε σε μόλις 4 λεπτά. Πώς το ξέρουμε αυτό; Δεν είχαμε άλλα εργαλεία εκτός από βίντεο και τα χρησιμοποιήσαμε για πρώτη φορά στη σχετική μας μελέτη. Καταγράφηκαν από αξιόπιστες κάμερες. Τέσσερα λεπτά αργότερα έφτασαν τα κύματα. Εκεί, δυστυχώς, δεν νομίζω ότι το σύστημα θα έχει χρόνο να εκδώσει προειδοποίηση. Εδώ παρεμβαίνει αυτό που λέγεται ενημέρωση και εκπαίδευση του πληθυσμού. Η βασική οδηγία είναι: «Μόλις νιώσεις σεισμό στην παραλιακή ζώνη, κινείσαι αμέσως στην ενδοχώρα. Δεν έχετε χρόνο να ακούσετε την προειδοποίηση, δεν περιμένετε να ακούσετε από το 112 ή τα μέσα ενημέρωσης τι ακριβώς συμβαίνει. Αμέσως, ακαριαία, γιατί το κύμα έρχεται με αστραπιαία ταχύτητα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και απαιτεί μεγάλες προσπάθειες σε έναν άλλο τομέα, στην κατάρτιση, την εκπαίδευση, την ενημέρωση. Απαιτεί την εκπαίδευση των ίδιων των ηγετών, φορέων και υπηρεσιών.

Ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος διευκρίνισε ότι στη Σάμο, μετά την εμπειρία του 2020, δύο δήμοι έχουν προβεί σε μια σειρά δράσεων:

«Ανάθεσαν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών τη διεξαγωγή μελέτης -συμμετείχαμε και συμβάλαμε- για τον κίνδυνο σεισμού και τσουνάμι, όπου χαρτογραφήθηκε για πρώτη φορά ο βαθμός επικινδυνότητας στην ακτογραμμή του νησιού. Δεν είναι το ίδιο παντού, εξαρτάται και από τη μορφολογία της ακτής. Για παράδειγμα, είναι δομημένη η παράκτια ζώνη, είναι η τοπογραφία επίπεδη και μπορεί ένα πιθανό τσουνάμι να διεισδύσει στην ενδοχώρα πολύ εύκολα; Υπάρχουν απότομες πλαγιές που δεν ευνοούν την αύξηση των τσουνάμι; Όλα αυτά ελήφθησαν υπόψη και για πρώτη φορά δόθηκε χάρτης της ακτής του νησιού. Επιπλέον, ο δήμος Σάμου έχει ήδη κάνει κάποιες προσπάθειες για να δώσει περισσότερη ενημέρωση στον πληθυσμό για το θέμα αυτό, όπως έκανε και σε άλλα νησιά – Ρόδο, Κω, Κρήτη, όπου πραγματοποιήσαμε και ασκήσεις. Σε όλο τον κόσμο, από το 2016, ο ΟΗΕ έχει ανακηρύξει την 5η Νοεμβρίου κάθε έτους ως Ημέρα Ευαισθητοποίησης για το Τσουνάμι. Οι προσπάθειες συνεχίζονται και εντείνονται».

Source link