Τιμές στην Ελλάδα: εύκολα ανεβαίνουν, δύσκολα πέφτουν

Το πρόβλημα της διαρκούς αύξησης των τιμών είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα στην καθημερινότητα των Ελλήνων. Μόνο το 2023 θα αναγκαστεί να πληρώσει το 73,6% των Ελλήνων περισσότερα για αγορές τροφίμων.

Η ετήσια μελέτη της ICAP δείχνει ότι το 2023, τη «έτος του πληθωρισμού», 500 ελληνικές εταιρείες σημείωσαν εντυπωσιακή αύξηση EBITDA (κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων) κατά 75,5%, φτάνοντας τα 25,1 δισ. ευρώ!

Αν και οι υψηλές τιμές δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, η χώρα μας φαίνεται να υποφέρει από αυτό περισσότερο από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως επιβεβαιώνουν τα τελευταία στοιχεία της Eurostat. Η Ελλάδα κατατάσσεται στη δεύτερη θέση ως προς το κόστος και ο εσωτερικός πληθωρισμός των τροφίμων είναι ο δεύτερος υψηλότερος μετά τη Μάλτα μεταξύ των χωρών της ΕΕ.

Όσο για το γιατί η ελληνική αγορά υπόκειται σε άνοδο των τιμών και γιατί οι τιμές παραμένουν υψηλές σε ορισμένες κατηγορίες όπως τα τρόφιμα παρά την έστω και μια μικρή επιβράδυνση του πληθωρισμού, υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό.

Παράγοντες που εμποδίζουν τη μείωση των τιμών

Εκπρόσωποι της αγοράς και οικονομολόγοι που προσπαθούν να εξηγήσουν την τρέχουσα κατάσταση περιγράφουν όχι μόνο στρεβλώσεις της αγοράς και πιθανά κερδοσκοπικά φαινόμενα, αλλά και μια σειρά από παράγοντες που εμποδίζουν την πτώση των τιμών:

1. Δομικά προβλήματα

Το μικρό μέγεθος της ελληνικής αγοράς και η γεωμορφολογία της, που δεν ευνοεί την ανάπτυξη ανταγωνισμού μεταξύ πολυεθνικών εταιρειών, ο υψηλός βαθμός εξάρτησης από εισαγωγές τόσο πρώτων υλών (κρέας, γάλα, ζάχαρη, σπορέλαια κ.λπ.) όσο και δευτερογενών υλικά (για παράδειγμα, υλικά συσκευασίας) και τελικά προϊόντα. Για παράδειγμα, η αυτάρκεια της χώρας σε βοδινό και χοιρινό κρέας κυμαίνεται στο 20-30%, στο αγελαδινό γάλα – 60%, και στο βούτυρο – 23%.

2. Ιδιωτικές ετικέτες

Η διείσδυση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας είναι χαμηλή (μόνο 23,4% στην Ελλάδα σε σύγκριση με περισσότερο από 40% σε άλλες χώρες ΕΕ). Η μεγαλύτερη διείσδυση θα δημιουργούσε σημαντικό ανταγωνισμό στα ράφια των επώνυμων προϊόντων, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες της ΕΕ. Αυτό επιδεινώνεται από τους υψηλούς φόρους (ΦΠΑ και ΦΠΑ) σε ορισμένες κατηγορίες αγαθών και το υψηλό κόστος για τις επιχειρήσεις, ιδίως στον πρωτογενή τομέα και τις μικρές επιχειρήσεις, που τελικά πληρώνονται από τον καταναλωτή.

3. Πτώση στην παραγωγή

Ειδικά στην αγορά τροφίμων, η μείωση της αγροτικής παραγωγής στη χώρα και οι γεωπολιτικές αλλαγές επηρεάζουν την αλυσίδα εφοδιασμού και προκαλούν αύξηση των τιμών των εισαγόμενων προϊόντων, που με τη σειρά τους επηρεάζουν το κόστος προϊόντων όπως πρώτες ύλες, λιπάσματα, αγροδιατροφικά, ζωοτροφές, ενέργεια κ.λπ.

4. Κλιματική αλλαγή

Η κλιματική αλλαγή έχει αντίκτυπο στη γεωργία λόγω φυσικών καταστροφών που θα μας συνοδεύουν τα επόμενα χρόνια.

5. Ανταγωνισμός

Οι έμποροι λιανικής προσθέτουν έναν αριθμό άλλων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των ενδοομιλικών συναλλαγών διεθνικών εταιρειών, που οδηγούν σε διογκωμένες τιμές, ρήτρες που απαγορεύουν στους λιανοπωλητές να πραγματοποιούν παράλληλες εισαγωγές (όχι να αγοράζουν από θυγατρικές των προμηθευτών τους σε άλλες χώρες, όπου μπορούν να πουλήσουν φθηνότερα από την ελληνική αγορά). Αυτή η πρακτική μερικές φορές έχει εντοπιστεί από την επιτροπή ανταγωνισμού και μερικές φορές οδηγεί σε αυστηρά πρόστιμα.

6. «Πληθωρισμός απληστίας»

Το φαινόμενο που καλούν οι ερευνητές “πληθωρισμός της απληστίας”συνδέεται με τον αυξανόμενο ρόλο των διεθνών εταιρειών και των μεγάλων αλυσίδων λιανικής, οι οποίες, στον αγώνα για κέρδος, αυξάνουν σημαντικά τις προσαυξήσεις, οδηγώντας τελικά σε άνοδο των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών, γεγονός που αντανακλάται και στην αύξηση των τιμών των τροφίμων.

Επιπλέον, τα συνολικά κέρδη προ φόρων ήταν 19,9 δισ. ευρώ – αριθμός που καλύπτει περίπου το 90% των κερδών και των 20.470 εταιρειών με διαθέσιμους ισολογισμούς για το 2022.

Αυτή η κατάσταση με τις τιμές δεν είναι καθαρά ελληνικός παράγοντας, αλλά παγκόσμια τάση. Μια ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων πολλών από τις μεγαλύτερες εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου έδειξε ότι τα κέρδη ξεπέρασαν κατά πολύ αύξηση του κόστους, συμβάλλοντας στην αύξηση του πληθωρισμού πέρυσι σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Η έκθεση, που εκπονήθηκε από τις δεξαμενές σκέψης Institute for Public Policy Research (IPPR) and Common Wealth, αναφέρει ότι ηΤα κέρδη από φορητές συσκευές αυξήθηκαν κατά 30% μεταξύ των εισηγμένων στο Ηνωμένο Βασίλειο εταιρειών, με το 11% των επιχειρήσεων να πραγματοποιούν υπερβολικά κέρδη με βάση την ικανότητά τους να οδηγούν σε υπερβολικές αυξήσεις τιμών – μια κίνηση που ονομάζεται «πληθωρισμός» και μια τακτική που τείνει να ριζώσει. Τα υπερβολικά κέρδη ήταν ακόμη μεγαλύτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου πολλοί σημαντικοί τομείς της οικονομίας κυριαρχούνται από λίγες ισχυρές εταιρείες.

Αυτή η αύξηση των κερδών έρχεται σε μια εποχή που η αύξηση των μισθών δεν κατάφερε να συμβαδίσει με τον πληθωρισμό και οι εργαζόμενοι γνώρισαν τη μεγαλύτερη πτώση του διαθέσιμου εισοδήματος από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Source link