Ivan Svitailo: μια συζήτηση για το θέατρο, σχέδια για τη ζωή και την κατάσταση στην Ουκρανία

Η ελληνική εφημερίδα Ριζοσπάστης παρουσίασε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη με τον Ivan Svitaylo, η οποία κατέληξε σε συζήτηση για το θέατρο, τα σχέδιά του για το μέλλον και την κατάσταση στην Ουκρανία.

Χορογράφος, χορευτής και ηθοποιός γεννήθηκε στην Κριμαία. Ο Ουκρανός πατέρας του, η Πόντια μητέρα του, ζει στην Ελλάδα τα τελευταία 25 χρόνια… Ο Ivan Svitaylo μας καλωσόρισε στη Φοίνικα, ένα πολιτιστικό συγκρότημα υπό κατασκευή στον Νέο Κόζμο.

είπε ο Ιβάν imerodromos.gr για τον Μόμπι Ντικ, την παράσταση στην οποία παίζει τον κύριο ρόλο, το όνειρό του να μετατρέψει τον νέο χώρο σε ένα «καζάνι που βράζει» στο οποίο παρασκευάζεται μια συγχώνευση πολιτισμού και δημιουργικότητας και τι συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία.

***

Εδώ και σχεδόν δύο μήνες, στο Χριστουγεννιάτικο Θέατρο εκτυλίσσονται σκηνές ενός «ταξιδιού» στις θάλασσες και στα βάθη του ανθρώπινου ψυχισμού. Αφορμή ήταν το ανέβασμα ενός από τα πιο πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα του Χέρμαν Μέλβιλ, του Μόμπι Ντικ.

Τι είναι τελικά αυτό που κάνει τους ανθρώπους να θαυμάζουν αυτή την ιστορία που γράφτηκε πριν από τόσα χρόνια; «Πιστεύω ότι έχει να κάνει με τη βαθιά ανθρώπινη ανάγκη να ελέγχεις ό,τι δεν ελέγχεται, να κυβερνάς ό,τι δεν ελέγχεται, να κατακτάς ό,τι δεν κατακτάται… Είναι μια σύνθετη και αρχέγονη ανθρώπινη ανάγκη να ξεπεράσεις τις δυνατότητές σου και τον εαυτό σου. Υπάρχει μια μεταφορά για τη φαλαινοθηρία. Το ταξίδι του Ισμαήλ μάς μεταφέρει σε έναν πολυδιάστατο κόσμο γεμάτο περιπέτειες και που περιέχει βαθιά μηνύματα για τον άνθρωπο…».

Σε αυτή την παράσταση είχε να αντιμετωπίσει έναν πολύ δύσκολο ρόλο. Ποιο ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα; «Ενώ η μουσική είναι ένα σημαντικό μέρος της εμπειρίας μου ως χορευτής, εδώ με κάλεσαν να κάνω τη φωνητική ρύθμιση. Το λιμπρέτο των 30.000 λέξεων του Δημήτρη Παπαδημητρίου είχε τεράστιες απαιτήσεις. Βλέπετε, αυτό δεν είναι στίχο-ρεφρέν, στίχο-ρεφρέν…

Έπρεπε να αντιμετωπίσω σοβαρά αυτή τη σύνθετη δομή, που αγγίζει τα όρια του λυρικού τραγουδιστή. Και όσο περισσότερο βυθιζόμουν στη μουσική, όσο πιο σοβαρά μελετούσα τις μελωδίες και το λιμπρέτο, τόσο πιο εύκολα ανακάλυψα αυτόν τον ρόλο, την τρέλα του και όλες εκείνες τις λεπτομέρειες που ήθελα να αποκαλύψω στον χαρακτήρα που υποδύομαι. Και ήταν το πιο όμορφο στο «ταξίδι» που έκανα με τους «καπεταναίους» Δ. Παπαδημητρίου και τον σκηνοθέτη μας Γ. Κακλέα.

Για αυτό προετοιμαζόμουν σκληρά για 8 μήνες με τον Γιώργο Σαμαρτζή. Τον ήξερα από το θέατρο Λυρική Σκηνή. Μου πρότεινε μια τεχνική χωρίς την οποία δεν θα συνέχιζα να κάνω αυτό που κάνω τώρα: «Διαφορετικά, δεν θα μπορούσα να σταθώ στη σκηνή για τρεισήμισι ώρες και να χρησιμοποιήσω σωστά τον λάρυγγά μου».

***

Φυσικά, το μεγαλύτερο μέρος της κουβέντας μας απασχολεί το υπό κατασκευή πολιτιστικό συγκρότημα Φοίνικα. Ο Ιβάν δεν κρύβει τη χαρά και την περηφάνια του όταν μας μιλά για το νέο του εγχείρημα.

«Ανακάλυψα αυτό το κτίριο όταν μετακόμισα στην περιοχή πριν από 3 χρόνια. Η εγκυμοσύνη της γυναίκας μου ήταν η τέλεια στιγμή για να βάλω κάποιους στόχους και να πραγματοποιήσω ένα όνειρο που πιστεύω ότι έχει κάθε επαγγελματίας χορευτής. Να έχεις ένα μέρος όπου μπορείς να συνεχίσεις να υπηρετείς την τέχνη διδάσκοντας άλλους.

Με κόστος και μεγάλη προσωπική προσπάθεια θα είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε από τον Σεπτέμβριο. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Γεώργιο Χαρδάνο και την Άρτεμη Δεδούλη του ΕΚΚΑ που με εμπιστεύτηκαν και μου παρείχαν το κτίριο, καθώς και τους αρχιτέκτονες Κατερίνα Κώτσια και Στράτο Διακάκη.

Εδώ τόσο μεγάλοι όσο και νέοι θα μπορούν να μάθουν χορό, θέατρο και μουσική. Θα έχουν την ευκαιρία να χορέψουν, να κινηθούν, να μελετήσουν, να τραγουδήσουν, να κάνουν πρόβες και να παρακολουθήσουν εργαστήρια.

Θέλω επίσης να είναι ένας χώρος «ανοιχτός σε όλους» δίπλα. Θα ήθελα να είναι ένας χώρος πολιτισμού, ώστε οι κάτοικοι να έχουν την ευκαιρία να μάθουν, για παράδειγμα, παραδοσιακούς χορούς. Είναι μια δραστηριότητα που φέρνει κοντά τους ανθρώπους. Γιατί ο χορός δεν είναι απλώς ψυχαγωγία, είναι ράλι, είναι ομάδα, είναι ομάδα…».

Αναζητήστε την αλήθεια

Η συζήτηση στρέφεται σταδιακά στα γεγονότα που διαδραματίζονται στην Ουκρανία τώρα, δηλ. τη χώρα από την οποία κατάγεται. Αυτή τη στιγμή φιλοξενεί μια θεία και μια ξαδέρφη από το Χάρκοβο. Το σπίτι τους καταστράφηκε. Το μωρό ξυπνάει τη νύχτα, τρομαγμένο από αεροπλάνα που πετάνε πάνω από το σπίτι. Η ζωή τους έχει αλλάξει δραματικά.

«Αυτοί οι άνθρωποι είναι ψυχολογικά ανάπηροι. Και δυστυχώς δεν μπορούν να αναλύσουν το γεωπολιτικό παιχνίδι μεταξύ μεγάλων κρατών και υπερδυνάμεων. Νιώθουν μίσος για ένα από τα μέρη ή και για τα δύο ταυτόχρονα», λέει ο Ιβάν.

Ο ίδιος επιμένει να «γυρίζει πίσω στην ιστορία» και να μπορεί να εξηγήσει τι συμβαίνει σήμερα. Και αυτό το οφείλει στους γονείς του. «Γνωρίστηκαν στο πανεπιστήμιο στο Χάρκοβο. Πατέρας και μητέρα σπούδασαν ιστορία. Με αυτόν τον τρόπο μας έμαθαν επίσης να κοιτάμε το «παρελθόν», να γνωρίζουμε την ιστορία της χώρας μας».

Ο Ιβάν μας λέει: «Δεν φοβάμαι. Εκπέμπω την αλήθεια μου, την ιστορία μου, τις παραδόσεις μου. Αυτό που με τρομάζει όμως είναι η κυρίαρχη κατεύθυνση που ακολουθούν τα ΜΜΕ. Με τρομάζει που οι πολιτιστικοί παράγοντες ενθαρρύνονται να υποστηρίξουν μια συγκεκριμένη γραμμή, διαφορετικά απορρίπτονται.

Η ζωή του Ιβάν

«Γεννήθηκα το 1985 στη Γιάλτα, στην Κριμαία. Ο πατέρας μου ήταν Ουκρανός. Η μητέρα μου κατάγεται από ελληνική, ποντιακή οικογένεια, από τις συνοικίες της Τραπεζούντας (το 1920 ήταν η Κριμαία, η οποία αργότερα έγινε Σοβιετική. Πολλά έχουν συμβεί από τότε. Και τα Ηνωμένα Έθνη σταμάτησαν να μας αναγνωρίζουν, επειδή το έδαφος προσαρτήθηκε στη Ρωσία».

Του ζητάμε να μας πει αν έχει αναμνήσεις από εκείνα τα χρόνια που ο ρωσικός και ο ουκρανικός λαός ζούσαν αδέρφια στη χώρα που «έχτισαν» μαζί. “Έχω πολλές αναμνήσεις. Δεν νιώσαμε την ανάγκη να πούμε στον άλλον τι δεν θα έπρεπε. Δώστε έμφαση στην ανωτερότητα μιας κουλτούρας έναντι της άλλης. Ήταν απίστευτα εύκολο για εμάς να γίνουμε αυτό που θέλαμε. Να έχουμε κοινή γλώσσα, τα ρωσικά, να είμαστε και Έλληνες και Αρμένιοι, και όλοι οι άλλοι.

Η Γιάλτα ήταν ένα καλοκαιρινό θέρετρο. Η ζωή κυλούσε! Το καλοκαίρι ήρθαν από όλη την ΕΣΣΔ. Οι συναυλίες συνεχίστηκαν, υπήρχε καθαριότητα και τάξη… Αλλά μετά τελείωσαν όλα. Το τέλος του. Με τη διάσπαση, ήταν σαν να βρισκόμασταν σε τρενάκι. Ξέρετε, ακόμη και η τάξη και η ευγένεια έχουν χαθεί. Παλαιότερα, εκτός από τη δημόσια και δωρεάν υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, υπήρχε ενότητα και στις πανανθρώπινες αξίες. Υπήρχαν πράγματα που σε έκαναν καλύτερο. Κοίτα, δεν λέω ότι όλα ήταν τέλεια. Υπήρχαν και λάθη και παραλείψεις. Τώρα όμως τίποτα από αυτά, από ό,τι υπήρχε πριν, δεν υπάρχει. Όλα αγοράζονται και πωλούνται… Και αυτό είναι που με τρομάζει.

Όλο αυτό το παιχνίδι διχασμού, που είδαμε τα επόμενα χρόνια, ξεκίνησε μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Και θα σας πω, νομίζω ότι χωρίς «στήριγμα» ήταν πολύ δύσκολο να τραφούμε, γιατί κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι ζήσαμε ειρηνικά και φιλικά για πολλά χρόνια.

Πώς ήταν η ζωή μετά τα σοκ; «Όλα αυτά τα περίεργα 5 χρόνια, 1990-1995, ζήσαμε μέχρι να καταλάβουμε τι συνέβη: ότι η ΕΣΣΔ δεν υπάρχει πια και η Ουκρανία έχει γίνει ένα ανεξάρτητο κράτος … Έζησα εκεί με την οικογένειά μου.

Νέες χώρες που εμφανίστηκαν στη διαδικασία της διάλυσης άρχισαν να διχάζουν και να αρπάζουν τα πάντα: στρατό, ναυτικό, εργοστάσια … Ήταν δύσκολο. Θυμάμαι πλάνα με λυγμούς ναυτικούς να κατεβάζουν τη σημαία σε πλοία σε μεγάλα λιμάνια – στο Κερτς, στη Σεβαστούπολη.

Έτσι χτίστηκε η ΕΣΣΔ. Οικονομία και άνθρωποι ήταν συνδεδεμένοι μεταξύ τους. Η μητέρα μου αποφάσισε να έρθει στην Ελλάδα εκείνα τα χρόνια, όταν έφτασε στο σημείο να άρχισαν να δίνουν μισθούς σε τρόφιμα.

Από τότε βέβαια έχουν γίνει πολλά. Τώρα φτάσαμε στη θέσπιση νόμων που αποκλείουν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Επιτρέψτε μου να εξηγήσω: η θεία μου διδάσκει νομικά στο Χάρκοβο, τα τελευταία 3-4 χρόνια δεν μπορεί να διδάξει αυτό το μάθημα στα ρωσικά. Μπορεί να μιλήσει ουκρανικά όχι μόνο στο δρόμο ή στην αγορά, αλλά και στο πανεπιστήμιο, όπου χρειάζεται ειδική ορολογία;

Και αυτό συμβαίνει εδώ και χρόνια. «Υπήρχε μεγάλη διαφθορά στην Ουκρανία. Αυτό ίσχυε για όλους. Είτε το κυβερνών κόμμα ήταν φιλορωσικό είτε φιλοδυτικό. Και συγχρόνως έπεσαν πολλά βάσανα στον λαό. Κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν αυτή την κατάσταση. Από τη δεκαετία του 2000, τρελά λεφτά χύνονται σε ΜΚΟ, ιδρύματα, για να πυροδοτήσουν μια νέα γενιά με εθνικισμό, που δεν είχε αναμνήσεις και αν είχε, θα μπορούσε εύκολα να ξεχάσει κάτι όμορφο. Ρητορική μίσους και διχασμού ακουγόταν παντού. Για να επιτευχθεί αυτός ο μηχανισμός απαιτεί χρόνο, χρήμα και πολλή οργάνωση. Δυστυχώς, η Ουκρανία είναι ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς ένας ολόκληρος λαός μπορεί να χειραγωγηθεί για να χειραγωγήσει συγκεκριμένα συμφέροντα.

Έτσι, φτάσαμε στο πραξικόπημα του 2014, που έγινε οργανωμένα. Όλες αυτές οι εθνικιστικές ακροδεξιές ομάδες εμφανίστηκαν και πήραν κυριολεκτικά την κατάσταση στα χέρια τους. Και ξέρετε, εκείνη την εποχή είχαμε έναν Αμερικανό πρεσβευτή στην Ουκρανία, τον κ. Τζέφρι Πάιατπου ήρθε αργότερα εδώ. Και στην πραγματικότητα μετά πήγε με όλους αυτούς. Ήταν… έκφραση «δημοκρατίας»… Αργότερα αυτοί οι άνθρωποι ήρθαν στην εξουσία και τώρα είναι σε διοικητικές θέσεις, στο σώμα του στρατού, στο σύστημα ασφαλείας, σε υπουργεία.

Είναι ΕΕ, «ευαίσθητος» σε έννοιες όπως η δημοκρατία και ο πολιτισμός, δεν ξέρει ότι αποδέχεται μια χώρα με φασιστικά σύμβολα; Τι πιστεύει η χώρα για τον εαυτό της όταν επιβραβεύει τους εγκληματίες; Υπάρχουν δεκάδες τέτοια τάγματα όπως το τάγμα Azov. Και δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός ότι 15.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει στο Ντονμπάς και το Λουχάνσκ αυτά τα 8 χρόνια.

Και τέλος, αυτό που ξέρω είναι ότι οι απλοί άνθρωποι χρειάζονται παιδεία, υγεία, πολιτισμό. Όλοι πρέπει να ζούμε με αξιοπρέπεια. Δεν χρειαζόμαστε τον Rafale
(στρατιωτικά αεροσκάφη) και υποβρύχια. Πρέπει να αναζητήσουμε και να αναζητήσουμε την αλήθεια. Και η ιστορία θα μας βοηθήσει σε αυτό… Γιατί ένας λαός χωρίς μνήμη μπορεί, δυστυχώς, να ξαναζήσει τις τραγικές στιγμές του παρελθόντος…».

Source link