Πώς τα στεγαστικά προβλήματα επιδεινώνουν τη δημογραφική κρίση

Οι δημογραφικές αλλαγές σε όλες τις χώρες είναι μια από τις παραμέτρους που επηρεάζουν, μεταξύ άλλων, τις συνθήκες διαβίωσης των νεότερων γενεών. Από την άλλη πλευρά, μπορούν να επηρεάσουν τόσο την ηλικία στην οποία δημιουργείται μια οικογένεια όσο και τον αριθμό των παιδιών.

Στη χώρα μας, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Δημογραφικών Ερευνών, όπου τα τελευταία χρόνια άτομα ηλικίας 25-45 ετών αντιμετωπίζουν αυξανόμενες στεγαστικές δυσκολίες, μπορεί να θεωρηθεί ότι για αυτές τις δυσκολίες ευθύνονται ως ένα βαθμό οι δημογραφικές τάσεις.

Αυτό θα μπορούσε να συμβεί εάν υπήρχε απότομη αύξηση του αριθμού των ατόμων ηλικίας 25–45 ετών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, οδηγώντας σε «έκρηξη» στη ζήτηση. Στην Ελλάδα όμως είχαμε το αντίθετο, δηλαδή σημαντική μείωση αυτής της ομάδας κατά 850 χιλιάδες άτομα μεταξύ 2009 και 2024 (-25%).

Αυτό σύμφωνα με το τελευταίο ψηφιακό ενημερωτικό δελτίο του Ινστιτούτου Δημογραφικών και Ερευνητικών Μελετών (IDEM) σχετικά με το θέμα «Δημογραφικές αλλαγές και στεγαστική κρίση στην Ελλάδα».

Ο συγγραφέας του άρθρου, καθηγητής Βύρωνας Κοτσαμάνης, επικεφαλής της IDEM, αφού συνοψίζει τις σημαντικές αλλαγές που έχουν συμβεί από το 2010, τον αντίκτυπό τους στη νεότερη γενιά και πώς αυτές οι γενιές προσαρμόζονται στις αυξανόμενες τιμές των κατοικιών, εκτιμά ότι «Η ταχέως αυξανόμενη διαφορά μεταξύ των τιμών αγοράς ή ενοικίασης πρώτης κατοικίας και των εισοδημάτων της πλειοψηφίας των νέων που δεν ζουν στο δικό τους ή ενοικιαζόμενο σπίτι έχει αντίκτυπο όχι μόνο στη δημιουργία οικογένειας, αλλά και στον αριθμό των παιδιά θα έχει αυτή η γενιά στο σύνολό της“.

Ειδικότερα, ο συντάκτης αυτού του άρθρου αναφέρει ότι «την περίοδο μετά το 2010 είχαμε αλλεπάλληλες κρίσεις που είχαν πολλαπλές επιπτώσεις στη νεότερη γενιά, ενώ ο στεγαστικός δανεισμός (δηλαδή ο αριθμός των στεγαστικών δανείων υπολογίζεται σε μόλις 13 χιλιάδες το 2023 έτος ) και οι επενδύσεις σε κατοικίες μειώθηκαν σημαντικά.

Συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια, σημειώνει, έχουμε δει όχι μόνο αυξανόμενη ζήτηση για στέγαση από αλλοδαπούς, αλλά και για βραχυχρόνιες ενοικιάσειςτο οποίο συνδέεται με γήρανση του αποθέματος κατοικιών και περιορισμένη προσφορά νέων κατοικιών.

Κάτι που, όπως τονίζει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών, οδήγησε και σε μείωση του ποσοστού ιδιοκτησίας σε εθνικό επίπεδο κατά 4,5 μονάδες σύμφωνα με τη Eurostat (από 74,0 το 2014 σε 69,6 το 2023).

Ωστόσο, πρόσφατα η κατάσταση οδήγησε σε ραγδαία αύξηση τόσο των τιμών για την αγορά κατοικίας (καινούργια ή μη) όσο και των ενοικίων. Και η αυξανόμενη απόκλιση μεταξύ του κόστους του ενοικίου και του εισοδήματος των νέων που δεν ζουν στο δικό τους σπίτι ή στέγαση που δώρισε προηγούμενες γενιές έχει οδηγήσει σε την εμφάνιση της τρέχουσας στεγαστικής κρίσης.

Όσοι νέοι δεν μετανάστευσαν και παρέμειναν στη χώρα μας, σημειώνει ο κ. Κοτσαμάνης, έχουν εν μέρει προσαρμοστεί στη νέα αυτή κατάσταση.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα όσοι μπορούσαν να ζήσουν με τους γονείς τους να το κάνουν. Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό των νέων ηλικίας 18–34 ετών που ζουν στο σπίτι των γονιών τους έχει αυξηθεί ραγδαία (κατά 12 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ 2010 και 2022).

Σήμερα λοιπόν στην Ελλάδα ένα από τα υψηλότερα ποσοστά νέων που ζουν με γονείς μεταξύ των χωρών της ΕΕ (σχεδόν 72% σε σύγκριση με 50% κατά μέσο όρο ΕΕ) και, ταυτόχρονα, η υψηλότερη ηλικία αποχώρησης από το γονικό σπίτι (>30,5 ετών).

Το άλλο μέρος της νεότερης γενιάς, σύμφωνα με τον ειδικό, που δεν είχε τέτοια ευκαιρία, προσαρμόστηκε με την ενοικίαση κατοικιών, που πλέον απορροφά σημαντικό και αυξανόμενο μέρος του εισοδήματός τους. Ωστόσο, και στις δύο περιπτώσεις, αν λάβουμε υπόψη και άλλες αρνητικές παραμέτρους, θα υπάρξει σωρευτική επίδραση όχι μόνο ως προς την «αναβολή» της δημιουργίας οικογένειας, αλλά και στον αριθμό των παιδιών.

Για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης, η οποία πλέον γίνεται «μέγα-πρόβλημα» κυρίως για τα νεαρά ζευγάρια, ο διευθυντής της IDEM προτείνει την εφαρμογή διευρυμένου προγράμματος παροχή κοινωνικής στέγης και δημιουργία φορέα υλοποίησης στοχευμένων παρεμβάσεων δημόσιας στέγασης.

Ο κ. Κοτσαμάνης σημείωσε επίσης ότι για να λυθεί το στεγαστικό πρόβλημα τα τελευταία χρόνια, εκτός από τις επιδοτήσεις ενοικίων για νοικοκυριά με πολύ χαμηλά εισοδήματα, η κυβέρνηση έχει λάβει και άλλα θετικά μέτρα, όπως το «Το σπίτι μου», «Στέγαση και Εργασία». ” προγράμματα , “Κάλυψη”,και “Ανακαινίζω- Ενοικιάζω”.

Ωστόσο, είπε, αυτά τα προγράμματα έχουν πολύ περιορισμένους προϋπολογισμούς και τον αριθμό των δικαιούχων. Ως εκ τούτου, δεδομένης της τρέχουσας σοβαρής κατάστασης, δεν λύνουν το οξύ στεγαστικό πρόβλημα των νέων.

Ο κ. Κοτσαμάνης πιστεύει ότι αυτό που είναι πλέον απαραίτητο είναι η δημιουργία και η υλοποίηση μιας εκτενούς προγράμματα ενοικίασης κατοικιών χαμηλού κόστους παρόμοια με αυτά που υπάρχουν εδώ και δεκαετίες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Η κοινωνική στέγαση πρέπει να είναι μεταξύ των προτεραιοτήτων της κυβέρνησης, των τοπικών αρχών και των κοινωνικών οργανώσεων. Η ταχεία εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος, σημειώνει, θα «μετριάσει επιτέλους τον αρνητικό αντίκτυπο της στεγαστικής κρίσης στα δημογραφικά στοιχεία».

Source link