Ιστορία και παραδόσεις του Πάσχα

Το κύριο δόγμα του Χριστιανισμού είναι η πίστη στην ανάσταση του Σωτήρα από τους νεκρούς. Το 2024, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί γιορτάζουν την κύρια εκκλησιαστική εορτή του Πάσχα, ή την Ανάσταση του Χριστού, στις 5 Μαΐου.

Είναι αφιερωμένο στην ανάσταση του Ιησού Χριστού, ένα γεγονός που είναι κεντρικό στην Ιερή ιστορία. Πληροφορίες για αυτόν περιέχονται και στα τέσσερα Ευαγγέλια – Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς και Ιωάννης.

Η γιορτή πήρε το όνομά της από τη λέξη «πάσχα», που μεταφράζεται από τα εβραϊκά σημαίνει «περνάω», ​​«περνάω». (εξ ου και – Πάσχα, εβραϊκό Πάσχα, γιορτάζεται στη μνήμη της εξόδου του εβραϊκού λαού από την Αίγυπτο). Στην Ορθόδοξη παράδοση, η λέξη απέκτησε διαφορετική σημασία – «το πέρασμα από το θάνατο στη ζωή, από τη γη στον ουρανό».

Η ημερομηνία της αργίας υπολογίζεται ετησίως σύμφωνα με το σεληνιακό ημερολόγιο, λέει euronews. Σύμφωνα με την απόφαση της πρώτης Οικουμενικής Συνόδου των Χριστιανικών Εκκλησιών το 325 στη Νίκαια, το Πάσχα πρέπει να γιορτάζεται μετά το εβραϊκό – την πλησιέστερη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο που έρχεται μετά την εαρινή ισημερία. Εάν η πανσέληνος πέσει Σάββατο ή Κυριακή, γιορτάζεται την επόμενη Κυριακή.

Ως εκ τούτου, οι διακοπές δεν έχουν σταθερή ημερολογιακή ημερομηνία και πέφτουν σε διαφορετικές ημέρες κάθε χρόνο – συνήθως μεταξύ 4 Απριλίου και 8 Μαΐου (μεταξύ 22 Μαρτίου και 25 Απριλίου σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο ή το παλιό στυλ). Για τον υπολογισμό τους χρησιμοποιείται ειδική τεχνική (Πασχαλιά), η οποία χρησιμεύει για τον προσδιορισμό του Πάσχα, καθώς και των εκκλησιαστικών εορτών και νηστειών που εξαρτώνται από αυτό.

Οι ημερομηνίες για τον εορτασμό του Πάσχα μεταξύ των Καθολικών και των Ορθοδόξων Χριστιανών τείνουν να διαφέρουν, αφού οι Δυτικοί Χριστιανοί χρησιμοποιούν το Γρηγοριανό ημερολόγιο, ενώ οι Χριστιανοί της Ανατολής το Ιουλιανό ημερολόγιο. Συνήθως οι Καθολικοί γιορτάζουν τις διακοπές νωρίτερα, αλλά μερικές φορές το Καθολικό και το Ορθόδοξο Πάσχα συμπίπτουν (η τελευταία φορά που συνέβη αυτό ήταν το 2017).

Η ίδια η στιγμή της ανάστασης δεν περιγράφεται στα κανονικά κείμενα της Καινής Διαθήκης. Οι Αγίες Γραφές, καθώς και ορισμένες απόκρυφες πηγές, αναφέρουν μόνο τα γεγονότα που σχετίζονται με αυτό το βιβλικό θαύμα.

Μετά το θάνατο του Σωτήρος, ο Ιωσήφ από την Αριμαθαία, μέλος του Σανχεντρίν και μυστικός μαθητής του Χριστού, απευθύνθηκε στον Ρωμαίο κυβερνήτη, τον εισαγγελέα της Ιουδαίας Πόντιο Πιλάτο, ζητώντας να πάρει το σώμα του νεκρού. Έχοντας λάβει άδεια, ο Ιωσήφ έθαψε τον Ιησού στην κρύπτη του, που βρίσκεται στον κήπο του Γολγοθά, και έκλεισε την είσοδο του τάφου με μια βαριά πέτρινη πλάκα. Το σώμα του Σωτήρος κηδεύτηκε την Παρασκευή (Αγία, ή Μεγάλη Παρασκευή), την παραμονή του εβραϊκού Πάσχα.

Τα ξημερώματα της τρίτης ημέρας, γυναίκες μαθήτριες του Ιησού, που είχαν φτάσει μαζί του στην Ιερουσαλήμ από τη Γαλιλαία, κατευθύνθηκαν προς τη σπηλιά. Ήθελαν να αλείψουν τελετουργικά το σώμα του νεκρού με ειδικό θυμίαμα (καθρέφτη). Πλησιάζοντας στον τάφο, οι γυναίκες είδαν ότι η πέτρα στην είσοδο είχε μετακινηθεί και η κρύπτη ήταν άδεια. Το μόνο που απέμεινε μέσα ήταν το νεκρικό σάβανο και το μαντίλι με το οποίο οι Εβραίοι κάλυπταν το πρόσωπο του νεκρού. Οι μυροφόρες γυναίκες ήταν οι πρώτες από τις οπαδούς του Χριστού που έμαθαν για το θαύμα της ανάστασης και ενημέρωσαν σχετικά τους υπόλοιπους μαθητές του. Η ημέρα κατά την οποία έγιναν αυτά τα γεγονότα ονομάζεται πλέον Κυριακή.

Η πίστη στην ανάσταση του Σωτήρα από τους νεκρούς είναι το βασικό δόγμα του Χριστιανισμού. Πιστεύεται ότι ο Χριστός, ο οποίος πέθανε στο σταυρό και αναστήθηκε ξανά τρεις ημέρες αργότερα, κέρδισε τον ίδιο τον θάνατο.

Πριν από την έλευση του Σωτήρα, σύμφωνα με το χριστιανικό δόγμα, οι πόρτες του ουρανού ήταν κλειστές σε όλους τους ανθρώπους: τόσο οι αμαρτωλοί όσο και οι δίκαιοι έπεσαν στον κάτω κόσμο. Τη δεύτερη μέρα μετά το θάνατό του (δηλαδή το Μεγάλο Σάββατο, ή το Μεγάλο Σάββατο), ο Ιησούς Χριστός κατέβηκε στην κόλαση και απελευθέρωσε από αυτήν τις ψυχές των δικαίων της Παλαιάς Διαθήκης και τους πρώτους ανθρώπους – τον Αδάμ και την Εύα. Ο Σωτήρας άνοιξε επίσης τον δρόμο προς τον ουρανό για όσους πίστεψαν σε αυτόν.

Το δόγμα της καθόδου στην κόλαση βασίζεται σε πολλά κείμενα της Αγίας Γραφής, κυρίως στην επιστολή του Αποστόλου Πέτρου. Οι πιστοί θυμούνται την κάθοδο του Χριστού στην κόλαση κατά τη διάρκεια των λειτουργιών την τελευταία εβδομάδα πριν από το Πάσχα (τα Πάθη του Χριστού).

Οι προετοιμασίες για τις διακοπές ξεκινούν τη Μεγάλη Εβδομάδα – την τελευταία εβδομάδα της Σαρακοστής. Κάθε μέρα είναι αφιερωμένη στις αναμνήσεις των τελευταίων ημερών του Ιησού Χριστού στη γη. Η Πέμπτη, η Παρασκευή και το Σάββατο έχουν ιδιαίτερη σημασία στο εκκλησιαστικό ημερολόγιο. Η Μεγάλη Πέμπτη συνδέεται κυρίως με τις αναμνήσεις του Μυστικού Δείπνου, κατά τον οποίο ο Χριστός καθιέρωσε το κύριο εκκλησιαστικό μυστήριο – τη Θεία Κοινωνία. Επομένως, αυτή την ημέρα, οι πιστοί έρχονται στο ναό και κοινωνούν. Κατά τη διάρκεια των θείων λειτουργιών στους καθεδρικούς ναούς, τελείται μια ειδική ιεροτελεστία: ο επίσκοπος πλένει τα πόδια 12 ιερέων ή μοναχών στη μνήμη του πώς ο Χριστός έπλυνε τα πόδια των μαθητών του, δείχνοντάς τους ένα παράδειγμα ταπεινοφροσύνης. Επιπλέον, αυτή την ημέρα συνηθίζεται να καθαρίζετε το σπίτι, να αρχίζετε να ψήνουμε πασχαλινά κέικ και να βάφετε αυγά.

Τη Μεγάλη Παρασκευή, οι πιστοί θυμούνται τη σταύρωση και το μαρτύριο του Ιησού Χριστού, το βράδυ τελείται λειτουργία με την αφαίρεση της σινδόνης. Στη συνέχεια ο κλήρος διάβασε τον κανόνα «Θρήνος της Παναγίας». Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η μόνη μέρα του χρόνου που οι εκκλησίες δεν χτυπούν καμπάνες. Συνταγογραφείται ιδιαίτερα αυστηρή νηστεία, μέχρι την πλήρη αποχή από το φαγητό.

Το Σάββατο είναι η τελευταία ημέρα της νηστείας και ταυτόχρονα η παραμονή της Κυριακής του Πάσχα. Η Εκκλησία θυμάται την ταφή του Χριστού και την κάθοδό του στον άδη, από όπου έβγαλε τις ψυχές των δικαίων και των πρώτων ανθρώπων. Στις ορθόδοξες εκκλησίες, πριν από τη λειτουργία του Πάσχα, οι ενορίτες περιμένουν την Αγία Φωτιά, την οποία ο κλήρος παραδίδει από την εκκλησία του Παναγίου Τάφου στην Ιερουσαλήμ. Τα κεριά της εκκλησίας ανάβουν από αυτήν, πολλοί πιστοί παίρνουν το λυχνάρι με τη φωτιά στο σπίτι, όπου προσπαθούν να το συντηρήσουν όλο το χρόνο.

Και οι σαράντα ημέρες – από το Πάσχα μέχρι την Ανάληψη – θεωρούνται αργίες στους εκκλησιαστικούς κανόνες, αλλά η πρώτη εβδομάδα γιορτάζεται πιο επίσημα. Ονομάζεται Φωτεινή, όπως κάθε μέρα της, και γιορτάζεται «ως μία ημέρα». Αυτή την ώρα, τελούνται καθημερινά επίσημες ακολουθίες, ανοίγουν οι Βασιλικές Πόρτες (πόρτες προς το βωμό), οι οποίες είναι κλειστές τις συνηθισμένες μέρες, και οι καμπάνες χτυπούν παντού.

Η πανηγυρική λειτουργία του Πάσχα αρχίζει το βράδυ της Κυριακής του Πάσχα, συνήθως γύρω στις 23:00, και διαρκεί αρκετές ώρες. Το πρώτο του μέρος ονομάζεται Midnight Office. Αυτή τη στιγμή, στο θρόνο τοποθετείται ένα σάβανο στο βωμό, το οποίο θα παραμείνει εκεί για 40 ημέρες μέχρι την Ανάληψη του Κυρίου.

Η έναρξη των διακοπών αναγγέλλεται από το χτύπημα των καμπάνων – τα καλά νέα. Ακριβώς τα μεσάνυχτα αρχίζει η πανηγυρική πρόωρη λειτουργία (ορτάνοι). Συνοδευόμενοι από το χτύπημα των καμπάνων, κληρικοί και ενορίτες κάνουν μια πομπή γύρω από το ναό τρεις φορές (περιφορά του σταυρού) – ενάντια στον ήλιο ή αριστερόστροφα, που συμβολίζει την παρακολούθηση προς τον αναστημένο Χριστό. Παράλληλα, η πομπή επαναλαμβάνει συμβολικά και την περιφορά προς τον τάφο του Χριστού των μυροφόρων γυναικών, που έμαθαν πρώτες για το θαύμα της ανάστασης.

Κατά τη διάρκεια των ακολουθιών λέγεται ο πασχαλινός χαιρετισμός και η απάντηση: «Χριστός Ανέστη» και «Αληθώς Ανέστη».

Στη συνέχεια τελούν τη Θεία Λειτουργία και καθαγιάζουν ειδικό ψωμί – άρτος («ζυμωτό ψωμί» από τα ελληνικά), ή «ολόκληρο πρόσφορο». Είναι σύμβολο του ψωμιού που άφηναν οι απόστολοι στο τραπέζι κατά τη διάρκεια των γευμάτων για τον αόρατα παρόντα δάσκαλό τους. Στην Ορθόδοξη παράδοση, ο άρτος είναι ένα ψηλό στρογγυλό ψωμί με εικόνα σταυρού και αγκάθινο στεφάνι ή εικόνα της Ανάστασης του Κυρίου. Κατά τη διάρκεια των λειτουργιών της Λαμπρής Εβδομάδας, το ψωμί βρίσκεται στην εκκλησία σε ένα αναλόγιο μπροστά από το εικονοστάσι και μεταξύ των ακολουθιών – μπροστά από τις ανοιχτές Βασιλικές Πόρτες ή μπροστά από την εικόνα του Χριστού. Κατά τη διάρκεια της πομπής του σταυρού, που γίνεται καθημερινά την εβδομάδα του Πάσχα, ο άρτος μεταφέρεται γύρω από το ναό και στη συνέχεια επιστρέφει στην αρχική του θέση. Το λαμπρό Σάββατο, ο αγιασμένος άρτος μοιράζεται σε όλους τους συμμετέχοντες στη λειτουργία.

Τα κύρια χρώματα της υπηρεσίας του Πάσχα είναι το λευκό και το κόκκινο: το πρώτο συμβολίζει το θείο φως, το δεύτερο – την αγάπη του Θεού για το ανθρώπινο γένος.

Το Σάββατο, οι εκκλησίες αρχίζουν να αγιάζουν πασχαλινά κέικ, πασχαλινό τυρί κότατζ και χρωματιστά αυγά. Το πασχαλινό κέικ είναι ένα σπιτικό ανάλογο του artos – ένα κυλινδρικό ψωμί από ζύμη βουτύρου. Ψήνεται με σταφίδες, ζαχαρωτά φρούτα, αποξηραμένα φρούτα, ξηρούς καρπούς, σοκολάτα και άλλα. Το ευλογημένο πασχαλινό κέικ κατά το πασχαλινό γεύμα, όπως και ο άρτος, συμβολίζει για τους πιστούς την παρουσία του Κυρίου δίπλα τους.

Το Πάσχα είναι φτιαγμένο από τυρί κότατζ σε σχήμα κολοβωμένης πυραμίδας – κατ' αναλογία με τον τάφο στον οποίο βρισκόταν το σώμα του Ιησού. Στην κορυφή του Πάσχα θα πρέπει να υπάρχουν τα γράμματα “ХВ”, που σημαίνει ο χαιρετισμός “Χριστός Ανέστη”, στα πλάγια θα πρέπει να υπάρχουν εικόνες ενός σταυρού, μιας λόγχης, λουλούδια και άλλα σύμβολα του πόνου και της ανάστασης του Κυρίου. .

Το έθιμο του βαψίματος των αυγών ήταν ευρέως διαδεδομένο στους Ανατολικούς Σλάβους ακόμη και πριν από τη γέννηση του Χριστιανισμού και συνδέεται με τις ανοιξιάτικες παγανιστικές λατρείες. Η χριστιανική παράδοση έχει δώσει ένα νέο νόημα σε αυτό: το πασχαλινό αυγό είναι σύμβολο της ζωής και το κόκκινο χρώμα του κελύφους είναι το αίμα του Χριστού, που χύθηκε για τη σωτηρία των ανθρώπων. Τα αυγά βαμμένα μονόχρωμα (“krashenki”) και βαμμένα με σχέδια (“pysanky”) δίνονται συνήθως ως δώρα σε συγγενείς και καλεσμένους.

Η παράδοση της ευλογίας των αυγών το Πάσχα συνδέεται συχνά με την παραβολή της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής. Φτάνοντας στη Ρώμη, χάρισε στον Αυτοκράτορα Τιβέριο ένα απλό αυγό κότας. Όταν ρωτήθηκε τι σήμαινε αυτό το δώρο, η Μαρία απάντησε ότι συμβόλιζε την ανάσταση του Χριστού και την αναγέννηση της ανθρωπότητας για αιώνια ζωή. Ο αυτοκράτορας είπε ότι θα πίστευε στην ανάσταση μόνο αν το άσπρο αυγό γίνει κόκκινο. Και τότε το κέλυφος του αυγού άλλαξε χρώμα.

Σύμφωνα με τους ορθόδοξους κανόνες, το Πάσχα δεν πρέπει να πάτε στο νεκροταφείο και να τελέσετε κηδεία, καθώς αυτή η ημέρα θεωρείται αργία αναγέννησης. Η εκκλησία συμβουλεύει να επισκέπτεστε τους τάφους των αγαπημένων προσώπων την πρώτη Τρίτη μετά την εβδομάδα του Πάσχα, γνωστή ως Ραδονίτσα.

Source link