Undiscovered Greece: η τραγωδία της Villa Iola

Η περίφημη βίλα Ιόλα – ένα θρυλικό παλάτι γεμάτο αντίκες και σχεδόν το «Ερμιτάζ» στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής της Αθήνας, βρίσκεται σε τραγική κατάσταση, γιατί… λεηλατήθηκε ολοσχερώς.

Όλα όμως είναι εντάξει. Ποιος είναι λοιπόν ο Αλέξανδρος Ιόλας; Αυτός είναι ο άνθρωπος που «ανακάλυψε» την Ελλάδα για τα μεγαλύτερα αστέρια της διεθνούς ελίτ και βοήθησε να «σηκωθούν» τους πιο ταλαντούχους Έλληνες καλλιτέχνες. Το όνομα του Αλέξανδρου Ιόλα συνδέεται με την τέχνη, την εκκεντρικότητα, το χρήμα και έναν προκλητικό -στην Αθήνα των δεκαετιών 1970 και 1980- τρόπο ζωής. Άλλωστε ήταν ένας άνθρωπος που άλλαξε για πάντα την έννοια του γούστου και της κομψότητας με την ελληνική έννοια.

Ποιος ήταν ο Αλέξανδρος Ιόλας

Το όνομα του Κωνσταντίνου Κουτσούδη σίγουρα δεν μας θυμίζει σε τίποτα. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για το ψευδώνυμο «Αλέξανδρος Ιόλας», με το οποίο διάσημος Έλληνας γκαλερίστας έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο ως ένας από τους πιο λαμπρούς κριτικούς τέχνης.

Γεννημένος το 1907 από πλούσιους γονείς στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ήξερε από νωρίς ότι ήταν προορισμένος να πετύχει. Σε ηλικία 20 ετών έφτασε στην Αθήνα και εκμεταλλευόμενος στο έπακρο το επικοινωνιακό του ταλέντο άρχισε να επικοινωνεί με τις πιο δημοφιλείς προσωπικότητες εκείνης της εποχής.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1931, εγκαταλείπει την Ελλάδα και ξεκινά το ταξίδι του στην Ευρώπη, θέλοντας να εκπληρώσει το όνειρό του να γίνει χορευτής. Ωστόσο, το ταξίδι του στη Νέα Υόρκη στα μέσα της δεκαετίας του ’30 άλλαξε τη ζωή του για πάντα. Ένας τραυματισμός στο πόδι το 1944 τον ανάγκασε να εγκαταλείψει την καριέρα του. Και βρήκε μια νέα ενασχόληση – «εμπόριο τέχνης». Την ίδια χρονιά ανοίγει την πρώτη του γκαλερί στη Νέα Υόρκη. Στον δαιμονικό Έλληνα κατάφερε σε σύντομο χρονικό διάστημα να εδραιωθεί γερά στο χώρο της τέχνης, να γίνει δικός της στην «κοσμική κοινωνία» εκείνης της εποχής. Η αλληλεπίδρασή του (άμεσες επαφές) με τα μεγαλύτερα ονόματα του χώρου της τέχνης και της λογοτεχνίας τον έκανε μια από τις πιο λαμπρές προσωπικότητες εκείνης της εποχής.

Ωστόσο, ο ίδιος είχε μόνο ένα πράγμα στο μυαλό του: να επιστρέψει στην Ελλάδα και να βοηθήσει τους Έλληνες καλλιτέχνες να αποκτήσουν αναγνώριση και να πετύχουν σε παγκόσμιο επίπεδο. Και τα κατάφερε. Οι γκαλερί που άνοιξε στο Μιλάνο, τη Γενεύη, το Παρίσι, τη Ζυρίχη, τη Μαδρίτη και τη Ρώμη δεν τον εμπόδισαν να επιστρέψει στην Ελλάδα με συστατική επιστολή του Καβάφη.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 αγόρασε ένα οικόπεδο στην Αγία Παρασκευή έκτασης άνω των 10 στρεμμάτων (!), με στόχο να φτιάξει ένα «χωριό καλλιτεχνών» όπου θα μπορούσε να δεχθεί όλους τους ταλαντούχους φίλους του. Το 1970, αφού έκλεισε τις γκαλερί του στο εξωτερικό, ήρθε στην Ελλάδα για μόνιμη κατοικία, φέρνοντας μαζί του μια τεράστια συλλογή από μοναδικά έργα τέχνης ανυπολόγιστης αξίας.

Πώς ο Versace πήγε στην Ελλάδα για να «πιει καφέ» στη Villa Iola

Ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Γιάννης Τσαρούχης και ο Παύλος Καλατσόπουλος έχουν την επιμέλεια του σχεδιασμού και της διακόσμησης της βίλας όπου έχουν μείνει οι πιο διάσημες μορφές της Ελλάδας και του Χόλιγουντ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Τζιάνι Βερσάτσε, ο οποίος “πέταξε” στην Ελλάδα μόνο για 2 ώρες (!) μόνο και μόνο για να “πιει καφέ” με τον Ιόλα. Αρχηγοί κρατών, πολιτικοί, ναυπηγοί, ζωγράφοι, γλύπτες και σχεδιαστές λάτρεψαν να επισκεφτούν τη βίλα, η οποία σήμερα μοιάζει με φάντασμα της πολυτέλειας του παρελθόντος.

Ο Άντι Γουόρχολ είναι ο άνθρωπος που έκανε διάσημο ο Τζόλας και στον οποίο οφείλουμε την ποπ αρτ – ο Πάμπλο Πικάσο, ο Τζόρτζιο Αρμάνι, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, ο Σταύρος Νιάρχος, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Σταύρος Χαρτζάκος, ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή και η Μελίνα Μερκούρη ήταν λίγοι από αυτούς που δείπνησαν. στην περίφημη βίλα του Ιόλα, που ο ιδιοκτήτης διέταξε να ονομαστεί «μουσείο». Ωστόσο, έτσι ήταν, χωρίς υπερβολές.

Χρυσές πόρτες, αρχαίες κολώνες και 10.000 συλλεκτικά έργα τέχνης – τέτοια ήταν η διακόσμηση του «Ελληνικού Ερμιτάζ».

Ο Ιόλας θεωρούσε σπίτι του μόνο ένα δωμάτιο, αυτό δίπλα στην κουζίνα. Όλα τα άλλα ήταν θεματικά και αφιερωμένα σε κάθε έναν από τους αγαπημένους του καλλιτέχνες, με πάνω από 10.000 συλλεκτικά αντικείμενα συνολικά.

Οι πόρτες ήταν από χρυσό και οι τοίχοι από μάρμαρο Πεντέλης. Ταυτόχρονα, οι αρχαίες κολώνες από τη Ραβέννα, που διακοσμούσαν κάθε γωνιά του σπιτιού, δημιουργούσαν την αίσθηση ότι μπαίνοντας στη βίλα ταξίδευες στο χρόνο. Επιπλέον, τα έργα και τα προσωπικά αντικείμενα του Ιόλα είχε φανταστική αξία. Όσοι είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν το εσωτερικό της βίλας, εκτός από πίνακες και αντίκες, γνώριζαν για τα εκκεντρικά παπούτσια και τη γκαρνταρόμπα ενός υπερβολικού συλλέκτη που καταλάμβανε όλο τον χώρο: 3.000 πουκάμισα, εκατοντάδες κοστούμια και δύο ντουλάπες γεμάτες γούνες.

«Είμαι Έλληνας και θέλω να ζω και να αναπνέω ανάμεσα στις αρχαίες κολώνες. Τα τεχνουργήματα που βλέπετε είναι αυθεντικά και προέρχονται από αρχαίους ελληνικούς ναούς», είπε απερίσκεπτα, μέσα στον καύσωνα της στιγμής. Και… το σκάνδαλο δεν άργησε να έρθει. Ένας δυσαρεστημένος πρώην υπάλληλος της βίλας κατηγόρησε ανοιχτά τον εργοδότη του ότι «παραδόθηκε με εντόσθια» στους δημοσιογράφους, λέγοντας λεπτομερώς και χωρίς δισταγμό για «κλεμμένα αρχαία έργα (που ήταν στην προσωπική περιουσία του Ιόλα), όργια, παιδεραστία και χρήση ναρκωτικών τους τοίχους του «μουσείου», που τόσο τιμήθηκε «κρέμα της κοινωνίας».

Ο τραβεστί που «χαντάκωσε» τον Ιόλα

Η τραβεστί «Μαρία Κάλλας» ήταν από αυτές που ο Ιόλας ευνόησε. Το πραγματικό του όνομα ήταν Αντώνης Νικολάου και γνώρισε τον Ιόλα μέσω του Τσαρούχη. Τότε δούλευε σε ένα από τα καμπαρέ της Αθήνας. Σχεδόν αμέσως, άρχισε να εργάζεται στη βίλα ως κομμωτής και ο «ευεργέτης» πλήρωσε αδρά για τις υπηρεσίες. Τελικά δεν τον ένοιαζαν τα λεφτά. Είχε τεράστια κεφάλαια, φήμη και γνωριμίες που θα ζήλευε κανείς. Αυτό που δεν φαινόταν να έχει ήταν η στήριξη των ανθρώπων που θεωρούσε κοντινούς.

Ο τρανβεστίτης «Κάλλας» δεν δίστασε να κλέψει πολλά πολύτιμα έργα από την κατοικία. Ήξερε πολύ καλά τι υπήρχε μέσα και φρόντισε να διαρρεύσει όλα τα μυστικά στον Τύπο όταν ο Ιόλας την «απέλυσε» αφού ανακάλυψε ότι του έκλεβε πράγματα. Πριν τον εκδικηθεί μέσω δημοσιογράφων, προσπάθησε αρκετές φορές να επιστρέψει στη δουλειά της, μεθυσμένη σαν πάτος και ξεσπώντας σε κλάματα. Αλλά μάταια. Ο πρώην εργοδότης της ήταν αποφασισμένος… Το τέλος ήταν κοντά. Μετά από αρκετές αρνήσεις του Ιόλα, ο «Κάλλας» είπε τα πάντα στις εφημερίδες. Ο αρχαιοκάπηλος κατηγορήθηκε για όλα τα θανάσιμα αμαρτήματα. Επιπλέον, ο ίδιος ανακάλυψε ότι είχε AIDS.

«Λάτρης της δουλείας (λατρείας), εχθρός της πολιτικής τάξης, φιλοαμερικανός, φασίστας, ομοφυλόφιλος, σαδιστής και μαζοχιστής, που έχει στήσει ένα άντρο ναρκομανών και έναν ηθικό δολοφόνο» οι εφημερίδες έγραφαν για τον Ιόλα εκείνη την εποχή. Επιπλέον, ο τραβεστί απείλησε να δημοσιεύσει φωτογραφίες «όλης αυτής της αηδίας» ως απόδειξη των λόγων του.

Όλοι βέβαια γνώριζαν πολύ καλά τον μη τυποποιημένο προσανατολισμό (ομοφυλοφιλία) του Ιόλα. Η ελληνική κοινωνία εξοργίστηκε όχι με τις σεξουαλικές του προτιμήσεις, αλλά από το γεγονός ότι υπήρχαν κατηγορίες ότι και ανήλικοι συμμετείχαν σε όργια στη βίλα. Η παρέμβαση του εισαγγελέα στην υπόθεση του «Ρωμαϊκού Οργίου» όπως ονομαζόταν πλέον το σπίτι του, ήταν κάτι παραπάνω από αναμενόμενο.

Το μόνο που ήταν έτοιμος να δηλώσει ως δικαιολογία ήταν (όπως έγραφε στη διαθήκη του) ότι «αφήνει όλη του την περιουσία στο ελληνικό κράτος, αλλά με έναν όρο: «Φτάνει να αποκατασταθεί το καλό μου όνομα». αν και οι δικηγόροι του υποστήριξαν ότι τα αντικείμενα από τη συλλογή του είχαν δηλωθεί πράγματι, και ο ίδιος είχε άδεια συλλέκτη από το 1966, ο Ιόλας δεν αθωώθηκε ποτέ, τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που περίμενε.

άδοξο τέλος

Όση φήμη και αναγνώριση στον καλλιτεχνικό κόσμο και αν γνώρισε στην ακμή του, το τέλος του μπορεί να χαρακτηριστεί άδοξο. Κουρασμένος, εξαθλιωμένος και ταπεινωμένος στη χώρα του, ο Ιόλας έφυγε από την Ελλάδα το 1987 για να εισαχθεί σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης. Μετά τον θάνατό του, οι κληρονόμοι δεν κατάφεραν να βρουν μια συμβιβαστική λύση. Η διαμάχη τους οδήγησε σε σφράγιση του ακινήτου. Μέσα σε λίγους μήνες, το Μουσείο Ιόλα έγινε επιδρομή, καταστράφηκε, έχασε κάθε ίχνος της παρουσίας του καλλιτέχνη και εγκαταλείφθηκε από το κράτος ως «άχρηστη περιουσία».

Μερικά από τα κλεμμένα από τη βίλα βρέθηκαν στο σπίτι της αδερφής του και κατασχέθηκαν από τις αρχές. Κάποια μεγάλα γλυπτά βρέθηκαν συσκευασμένα για εξαγωγή σε αποθήκη μεταφορικής, φυσικά, χωρίς άδεια. Ωστόσο, τα περισσότερα από τα 10.000 έργα τέχνης εξαιρετικής αξίας δεν έχουν βρεθεί ποτέ. Και στην επικράτεια, στην οποία πάτησαν περήφανα το πόδι των «δυνατότερων αυτού του κόσμου», καθώς και οι προσωπικότητες που «έφτιαξαν την εποχή», τώρα έχουν εκτραφεί αρουραίοι και αδέσποτες γάτες.

Source link