Μύθοι και αλήθεια για τον πόλεμο

Γιάννης Μυλόπουλος, καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, για τον πόλεμο στην Ουκρανία και τι μπορεί να φέρει αυτός ο πόλεμος στην Ελλάδα. Δημοσίευση με ημερομηνία 9 Μαρτίου 2022.

Μύθος 1: Ο πόλεμος φέρνει δικαιοσύνη

Όσοι πιστεύουν ότι ο πόλεμος μπορεί να αποδώσει δικαιοσύνη με κάποιο τρόπο, πλανώνται βαθιά. Κανείς δεν απέδειξε ποτέ ότι έχει δίκιο πολεμώντας. Το μόνο που «ανταμείβει» τον πόλεμο είναι ο νόμος του ισχυρότερου. Γιατί αυτός που έχει την αλήθεια δεν κερδίζει ποτέ πόλεμο. Ο πιο δυνατός κερδίζει.

Γι’ αυτό το καλύτερο που μπορούν να κάνουν όσοι θέλουν να βοηθήσουν στον πόλεμο είναι να μην στείλουν όπλα για να ενισχύσουν τους πιο αδύναμους. Η αποστολή όπλων τροφοδοτεί μόνο την καταστροφή. Μια καταστροφή που τελικά θα συντρίψει τους αδύναμους και θα δώσει τη νίκη στους ισχυρότερους. Αν κάποιος θέλει να προσφέρει μια καλή υπηρεσία σε έναν πόλεμο, επιλέγει τον δρόμο των διαπραγματεύσεων και της ειρήνης.

Ο πόλεμος είναι το υπέρτατο κακό. Αυτό είναι το χειρότερο σενάριο. Γιατί ο πόλεμος είναι φωτιά, καταστροφή και θάνατος. Η ειρήνη είναι αυτή που αποδίδει δικαιοσύνη και παρέχει ευκαιρίες για ανάπτυξη και ευημερία.

Γι’ αυτό ο Ηρόδοτος είπε ότι κανείς δεν είναι τόσο ανόητος ώστε να προτιμά τον πόλεμο από την ειρήνη. Γιατί αν σε καιρό ειρήνης τα παιδιά θάβουν τους γονείς τους, τότε σε καιρό πολέμου συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: οι γονείς θάβουν τα παιδιά τους.

Μύθος 2: Η Ουκρανία έχει δίκιο, η Ρωσία έχει άδικο

Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν: «Μηδενί δίκην δικάσεις πριν αμφοίν μύθον ακούσεις». Αυτό σημαίνει ποτέ μην κρίνετε χωρίς να ακούσετε και τις δύο πλευρές.

Είναι γεγονός ότι ο Ρωσο-Ουκρανικός πόλεμος ξεκίνησε από τους Ρώσους. Έχουν εισβάλει σε μια ανεξάρτητη χώρα και με τη στρατιωτική τους υπεροχή προσπαθούν να επιβάλλουν αυτό που θεωρούν δίκαιο και σωστό. Σκόρπιο χαμό και θάνατο σε όλη την Ουκρανία.

Προφανώς, οι Ρώσοι κάνουν λάθος που εισβάλλουν στην Ουκρανία γιατί παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα, προκαλώντας μια τεράστια ανθρωπιστική καταστροφή.

Αλλά αν ακούσουμε την άλλη πλευρά, θα διαπιστώσουμε ότι η Ουκρανία, παρά τις πρώτες εντυπώσεις ως η πιο αδύναμη και ως θύμα αυτού του πολέμου, δεν είναι ένα είδος… αθώου περιστεριού.

Για χρόνια, το ουκρανικό καθεστώς φέρεται να χρησιμοποιεί εθνικιστικές ομάδες όπως τα λεγόμενα τάγματα Azov για να πραγματοποιήσει εθνοκάθαρση κατά του ρωσόφωνου πληθυσμού της ανατολικής Ουκρανίας. Ανάμεσα στα θύματα αυτών των επιθέσεων είναι εκατοντάδες και χιλιάδες Έλληνες που ζουν εκεί.

Η ρωσική πλευρά έδωσε ήδη στη δημοσιότητα μυστικά έγγραφα που αποδεικνύουν ότι η ουκρανική πλευρά ετοίμαζε επέμβαση στη ρωσόφωνη ανατολική περιοχή της χώρας.

Δεν υπάρχουν καλοί ή κακοί στον πόλεμο. Η μόνη επιλογή στον πόλεμο που στέκεται λογικά είναι η επιλογή της ειρήνης.

Μύθος 3: Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν ευθύνονται για τον πόλεμο στην Ουκρανία

Η Δύση, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν είναι εντελώς αθώα για το αίμα του πολέμου.

Η Δύση αθετεί την υπόσχεση που δόθηκε στη Ρωσία το 1991 όταν κατέρρευσε η ΕΣΣΔ για χρόνια. Σύμφωνα με αυτή την υπόσχεση, το ΝΑΤΟ δεν θα περάσει τα σύνορα του Έλβα στην Πολωνία και δεν θα κινηθεί απειλητικά σε περιοχές που γειτνιάζουν με τη Ρωσία.

Μια απλή ματιά στον χάρτη των χωρών μελών του ΝΑΤΟ πριν και μετά το 1991 δείχνει την επεκτατική και ταυτόχρονα απειλητική πολιτική της Δύσης στη Ρωσία. Η προοπτική της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ήταν μόνο το τελευταίο ποτήρι που ξεχείλισε το ποτήρι.

Αλλά η μεγαλύτερη ευθύνη των ΗΠΑ για αυτόν τον πόλεμο είναι ότι αντί να προσπαθήσουν να ενσωματώσουν τη Ρωσία σε μια ειρηνευτική συμμαχία από το 1991 μέχρι σήμερα, προσπάθησαν να την απομονώσουν από την υπόλοιπη Δύση πολιορκώντας την με την τεχνολογία του ΝΑΤΟ.

Έτσι, εάν η Ρωσία είναι το εκτελεστικό όργανο αυτού του πολέμου, οι ΗΠΑ και η συμμαχία του ΝΑΤΟ είναι υπεύθυνες για την έναρξη του.

Όσον αφορά την Ουκρανία, είναι μια αδύναμη χώρα, η οποία, όπως συμβαίνει συχνά, πληρώνει το τίμημα της σύγκρουσης ανάμεσα σε δύο αντίπαλες πλευρές.

Μύθος 4: Η ελληνική κυβέρνηση, ως μέλος της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, έπραξε σωστά στέλνοντας στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία.

Στον πόλεμο, η καλύτερη επιλογή είναι να επενδύσεις στη διπλωματία και την ειρήνη.

Οι Τούρκοι, αν και είναι μέλη του ΝΑΤΟ, το αναγνώρισαν από την αρχή και παίζοντας το ρόλο του ειρηνευτή, ενισχύουν γεωστρατηγικά και βελτιώνουν τη θέση τους σε διεθνές επίπεδο, αποσπώντας επαίνους τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από τη Ρωσία.

Αντίθετα, η ελληνική πλευρά, με προσωπική απόφαση του πρωθυπουργού, ο οποίος δεν ζήτησε και άρα δεν έλαβε τη σύμφωνη γνώμη ούτε του υπουργού Εξωτερικών της κυβέρνησης και η οποία δεν συζητήθηκε ούτε στη Βουλή ούτε στην το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών υπό τον πρόεδρο της δημοκρατίας, προφανώς επέλεξε έναν φαινομενικά εύκολο δρόμο επιλέγοντας μια από τις δύο πλευρές ως εχθρό, ενισχύοντας στρατιωτικά την Ουκρανία.

Αλλά η αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στον πόλεμο σημαίνει συμμετοχή. Ως αποτέλεσμα, η Ελλάδα έγινε οικειοθελώς μέρος του προβλήματος του πολέμου.

Μύθος 5: Το δόγμα «ανήκουμε στη Δύση» μας υποχρεώνει να στείλουμε στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία.

Αυτός ο μύθος καταρρίπτεται από τη θέση των άλλων συμμάχων μας – τόσο στην Ευρώπη όσο και στο ΝΑΤΟ.

Το γεγονός ότι είμαστε μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μας υποχρεώνει να στείλουμε στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία. Αυτό επιβεβαιώνεται από τη θέση των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών, δηλαδή 17 από τις 27 χώρες ΕΕπου επέλεξε να μην επέμβει από στρατιωτική άποψη*.

Επίσης, το γεγονός ότι είμαστε μέλος του ΝΑΤΟ δεν μας υποχρεώνει να στείλουμε στρατιωτική βοήθεια. Αυτό επιβεβαιώνεται από τη θέση της πλειοψηφίας των 37 χωρών του ΝΑΤΟ, που επέλεξαν να μην μπουν στον πόλεμο στο πλαίσιο της προμήθειας όπλων.*.

Αλήθεια 1: Η Ελλάδα έπρεπε να παραμείνει μέρος της λύσης, όχι μέρος του προβλήματος του πολέμου.

Με άλλα λόγια, η Ελλάδα θα έπρεπε να είχε επιμείνει στην αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ουκρανία από την πρώτη στιγμή. Φάρμακα, τρόφιμα, ρούχα, κουβέρτες και ό,τι άλλο χρειάζεται ο πληγέντος ουκρανικός λαός, έπρεπε να προσφέρει απλόχερα η χώρα μας.

Όχι όμως στρατιωτική βοήθεια, γιατί τροφοδοτεί περαιτέρω τη φρίκη του πολέμου, τον οποίο θα έπρεπε να είχαμε δηλώσει από την αρχή ότι είμαστε εναντίον του, εργαζόμαστε για την ειρήνη.

Αλήθεια 2: Η Ελλάδα, λόγω της ιστορίας και της γεωστρατηγικής της θέσης, πρέπει να επιμείνει στο δόγμα μιας πολύπλευρης εξωτερικής πολιτικής που την καθιστά δύναμη στο πλευρό του κόσμου.

Η απόρριψη του δόγματος της πολυδιανυσματικής εξωτερικής πολιτικής, στην οποία τηρεί η Ελλάδα μέχρι σήμερα, και η αυθόρμητη επιλογή του ρόλου του «προχωρημένου φυλακίου της Δύσης» μόνο προβλήματα θα φέρουν.

Γιατί αυτό το δόγμα σημαίνει ότι θα είμαστε αυτοί που θα αποδυναμωθούν γεωστρατηγικά στην ευρύτερη περιοχή. Θα χάσουμε παραδοσιακούς φίλους, ιστορικά χρήσιμους και σημαντικούς στο πλαίσιο της ελληνοτουρκικής σύγκρουσης και θα υποστούμε πρώτοι τις συνέπειες της απερίσκεπτης επιλογής μας.

Οι παραδοσιακά φιλικές σχέσεις που έχουν διατηρήσει όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις με τη Ρωσία μέχρι στιγμής μόνο ωφέλησαν τη χώρα μας.

Η απώλεια εκατοντάδων χιλιάδων Ρώσων τουριστών αυτό το καλοκαίρι, που η Ρωσία ανακοίνωσε ότι θα πήγαιναν στην Τουρκία και την Αίγυπτο επειδή δεν έστειλαν στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, μυρίζει αντίποινα με τη μορφή οικονομικών συνεπειών για τη συμμετοχή μας στον πόλεμο.

Ακολουθεί όξυνση της ενεργειακής κρίσης μετά την τεράστια εξάρτησή μας από το φυσικό αέριο που εισάγεται από τη Ρωσία, ως αποτέλεσμα της βίαιης και βιαστικής εγκατάλειψης του λιγνίτη από την ελληνική ενεργειακή πολιτική. Μια πολιτική που πρέπει να αλλάξουμε τώρα εάν θέλουμε να ενισχύσουμε την ενεργειακή μας αυτονομία και να μειώσουμε την εξάρτησή μας από το φυσικό αέριο που εισάγεται από την εμπόλεμη ζώνη.

Δυστυχώς, μέχρι στιγμής, όλα τα σημάδια δείχνουν ότι οι συνέπειες της ξαφνικής μονομερούς απόφασης της κυβέρνησης και της απερίσκεπτης αλλαγής του δόγματος της εξωτερικής μας πολιτικής θα φέρουν τη χώρα μας σε πολύ δύσκολη θέση τα επόμενα χρόνια.

Γιάννης Μυλόπουλος, Καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Μετάφραση Έλενα Τοκαρένκο

Ψευδάργυρος

Η γνώμη του συγγραφέα μπορεί να μην συμπίπτει με τη γνώμη των συντακτών

Source link